Piwnice Terroru. Badania w podziemiach “Domu Turka” w Augustowie. - Instytut Pileckiego

Piwnice Terroru. Badania w podziemiach “Domu Turka” w Augustowie.

Liczne napisy świadczące o obecności więźniów przetrzymywanych przez funkcjonariuszy Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Augustowie odkryli konserwatorzy pracujący na zlecenie Instytutu Pileckiego w podziemiach „Domu Turka”.

Piwnice terroru

Badania konserwatorskie w piwnicach “Domu Turka” rozpoczęły się w styczniu 2023 roku. Pomieszczenia wykorzystywano jako cele więzienne w okresie działalności Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, który mieścił się w “Domu Turka” w latach 1945-1956. Przetrzymywano w nim m. in. żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego – AKO i WiN walczących w okresie powojennym z nową komunistyczną władzą. Na podstawie wcześniejszych analiz historycznych konserwatorzy rozpoczęli pracę nad skrupulatnym odkrywaniem poszczególnych warstw tynków i pobiał pokrywających ściany cel. Po usunięciu warstw tynków datowanych na lata 80. XX wieku udało się im dotrzeć do warstw pobiał datowanych na lata 40. i 50. XX wieku. Na ich powierzchni odkryto liczne napisy świadczące o przetrzymywaniu w piwnicach „Domu Turka” ludzi związanych z polskim podziemiem niepodległościowym. 

Ślady zbrodni

Pierwszy etap prac miał na celu ustalenie skali zjawiska.  Ilość napisów oraz stan ich zachowania przeszły nasze najśmielsze oczekiwania. Teraz dokumentujemy każdy napis oraz zabezpieczamy znaleziska na czas planowanych prac budowlanych. Zależy nam na tym, aby ustalić tożsamość wszystkich osób, które pozostawiły swój ślad w piwnicach dawnego aresztu śledczego PUBP. Chcemy, aby na przyszłej wystawie stałej te kruche, często ostatnie materialne ślady życia ofiar terroru komunistycznego były należycie wyeksponowane i udostępnione zwiedzającym

– mówi Bartosz Gralicki, Pełnomocnik Dyrektora Instytutu Pileckiego w Augustowie 

W toku prac odsłonięto m. in wyryte na ścianach kalendarze prowadzone przez więźniów, aby nie zgubić rachuby czasu, krzyż nad wejściem do jednej z cel, odręczne rysunki, imiona, nazwiska, daty, miejscowości pochodzenia zatrzymanych. Przykładowe treści już rozczytanych napisów to: „Boże ratuj mnie”, „walka o niepodległość”, „zostali aresztowani 23 września 1951” i wiele innych. 

„Dom Turka” 

Dom Turka to popularna nazwa budynku położonego w Augustowie przy ulicy 3 Maja. W latach 1940-1941 mieściła się tam siedziba rejonowego zarządu NKWD a w latach 1945-1956 – areszt śledczy Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. W lipcu 1945 r. w tym miejscu mieścił się jeden z obozów filtracyjnych stworzonych przez Sowietów w trakcie Obławy Augustowskiej. Od 2021 r. budynek jest w rękach Instytutu Pileckiego, który tworzy w nim Dom Pamięci Obławy Augustowskiej.

 

Zobacz także