Piwnice Terroru. Badania w podziemiach “Domu Turka” w Augustowie. - Instytut Pileckiego
Piwnice Terroru. Badania w podziemiach “Domu Turka” w Augustowie.
Liczne napisy świadczące o obecności więźniów przetrzymywanych przez funkcjonariuszy Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Augustowie odkryli konserwatorzy pracujący na zlecenie Instytutu Pileckiego w podziemiach „Domu Turka”.
Piwnice terroru
Badania konserwatorskie w piwnicach “Domu Turka” rozpoczęły się w styczniu 2023 roku. Pomieszczenia wykorzystywano jako cele więzienne w okresie działalności Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, który mieścił się w “Domu Turka” w latach 1945-1956. Przetrzymywano w nim m. in. żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego – AKO i WiN walczących w okresie powojennym z nową komunistyczną władzą. Na podstawie wcześniejszych analiz historycznych konserwatorzy rozpoczęli pracę nad skrupulatnym odkrywaniem poszczególnych warstw tynków i pobiał pokrywających ściany cel. Po usunięciu warstw tynków datowanych na lata 80. XX wieku udało się im dotrzeć do warstw pobiał datowanych na lata 40. i 50. XX wieku. Na ich powierzchni odkryto liczne napisy świadczące o przetrzymywaniu w piwnicach „Domu Turka” ludzi związanych z polskim podziemiem niepodległościowym.
Ślady zbrodni
Pierwszy etap prac miał na celu ustalenie skali zjawiska. Ilość napisów oraz stan ich zachowania przeszły nasze najśmielsze oczekiwania. Teraz dokumentujemy każdy napis oraz zabezpieczamy znaleziska na czas planowanych prac budowlanych. Zależy nam na tym, aby ustalić tożsamość wszystkich osób, które pozostawiły swój ślad w piwnicach dawnego aresztu śledczego PUBP. Chcemy, aby na przyszłej wystawie stałej te kruche, często ostatnie materialne ślady życia ofiar terroru komunistycznego były należycie wyeksponowane i udostępnione zwiedzającym
– mówi Bartosz Gralicki, Pełnomocnik Dyrektora Instytutu Pileckiego w Augustowie
W toku prac odsłonięto m. in wyryte na ścianach kalendarze prowadzone przez więźniów, aby nie zgubić rachuby czasu, krzyż nad wejściem do jednej z cel, odręczne rysunki, imiona, nazwiska, daty, miejscowości pochodzenia zatrzymanych. Przykładowe treści już rozczytanych napisów to: „Boże ratuj mnie”, „walka o niepodległość”, „zostali aresztowani 23 września 1951” i wiele innych.
„Dom Turka”
Dom Turka to popularna nazwa budynku położonego w Augustowie przy ulicy 3 Maja. W latach 1940-1941 mieściła się tam siedziba rejonowego zarządu NKWD a w latach 1945-1956 – areszt śledczy Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. W lipcu 1945 r. w tym miejscu mieścił się jeden z obozów filtracyjnych stworzonych przez Sowietów w trakcie Obławy Augustowskiej. Od 2021 r. budynek jest w rękach Instytutu Pileckiego, który tworzy w nim Dom Pamięci Obławy Augustowskiej.
Zobacz także
- Obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej | 12-19 lipca
Aktualności
Obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej | 12-19 lipca
Zapraszamy do udziału w obchodach 80. rocznicy Obławy Augustowskiej – największej powojennej zbrodni na Polakach.
- Otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej | 12 lipca godz. 13:30
Aktualności
Otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej | 12 lipca godz. 13:30
W 80. rocznicę Obławy Augustowskiej zapraszamy na uroczyste otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej – nowego miejsca na muzealnej mapie województwa podlaskiego.
- Historia znów ożyła! | Piknik UŁAŃSKIE SERCA nad jeziorem Studzienicze
Aktualności
Historia znów ożyła! | Piknik UŁAŃSKIE SERCA nad jeziorem Studzienicze
31 maja 2025 roku w Studziennicznej spotkaliśmy się 2. edycję Pikniku Historycznego poświęconego 1. Pułkowi Ułanów Krechowieckich. Piknik był częścią obchodów 80. rocznicy Obławy Augustowskiej, których główna część odbędzie się w lipcu.
- „Obława Augustowska i jej konsekwencje. Stan badań i postulaty badawcze” | PROMOCJA KSIĄŻKI (13 czerwca, g. 17:00)
Aktualności
„Obława Augustowska i jej konsekwencje. Stan badań i postulaty badawcze” | PROMOCJA KSIĄŻKI (13 czerwca, g. 17:00)
Zapraszamy do udziału w spotkaniu wokół nowości wydawniczej Instytutu Pileckiego – książki pt. „Obława Augustowska i jej konsekwencje. Stan badań i postulaty badawcze”.
- UŁAŃSKIE SERCA | Piknik ułański nad jeziorem Studzienicze
Aktualności
UŁAŃSKIE SERCA | Piknik ułański nad jeziorem Studzienicze
31 maja zapraszamy do Studziennicznej na 2. edycję Pikniku Historycznego poświęconego 1. Pułkowi Ułanów Krechowieckich.
- Prawdziwy koniec II wojny światowej | Debata naukowa
Aktualności
Prawdziwy koniec II wojny światowej | Debata naukowa
W związku z 80. rocznicą zakończenia drugiej wojny światowej, 9 maja w Instytucie Pileckiego w Augustowie (ul. 3 Maja 16) odbędzie się debata.
- Jak komuniści rozdali chłopom ziemię, czyli reforma rolna 1944 – #gieldahistorii odc. 41
Aktualności
Jak komuniści rozdali chłopom ziemię, czyli reforma rolna 1944 – #gieldahistorii odc. 41
Dobrzyniówka – to właśnie tutaj rozpoczęła się jedna z największych przemian społecznych w powojennej Polsce. We wrześniu 1944 roku, dwa dni po ucieczce ostatniego właściciela, folwark w Dobrzyniówce jako pierwszy w kraju został przejęty pod reformę rolną.
- Katyń: prawda, kłamstwa i pamięć | Rozmawiają dr Bartłomiej Bydoń i dr hab. Andrzej Zawistowski
Aktualności
Katyń: prawda, kłamstwa i pamięć | Rozmawiają dr Bartłomiej Bydoń i dr hab. Andrzej Zawistowski
Katyń stał się symbolem stalinowskich zbrodni przeciwko ludzkości, dokonanych na polskich jeńcach wojennych.
- Chaimki i rumki – historia waluty getta łódzkiego #giełdahistorii odc. 40
Aktualności
Chaimki i rumki – historia waluty getta łódzkiego #giełdahistorii odc. 40
Litzmannstadt Ghetto, jedno z największych gett stworzonych przez Niemców w czasie II wojny światowej, było miejscem wyjątkowym również pod względem ekonomicznym – to tam po raz pierwszy wprowadzono odrębną walutę dla Żydów, tzw. chaimki lub rumki.
- Wystawa LIPCOWI 1945. Twarze ofiar Obławy Augustowskiej | Do 21 kwietnia w Krakowie
Aktualności
Wystawa LIPCOWI 1945. Twarze ofiar Obławy Augustowskiej | Do 21 kwietnia w Krakowie
Do 21 kwietnia można obejrzeć wystawę plenerową "LIPCOWI 1945. Twarze Ofiar Obławy Augustowskiej" w Krakowie.
- Zagłosuj na Dom Turka w plebiscycie Polska Architektura XXL 2024
Aktualności
Zagłosuj na Dom Turka w plebiscycie Polska Architektura XXL 2024
Dom Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej zaprojektowany przez pracownię Tremend został nominowany do nagrody za najlepszą realizację architektoniczną w kategorii "obiekt publiczny" w plebiscycie Polska Architektura XXL 2024.
- Jak Sowieci wchłonęli wschodnią Polskę? Kulisy sowietyzacji Kresów. Giełda Historii odc. 31
Aktualności
Jak Sowieci wchłonęli wschodnią Polskę? Kulisy sowietyzacji Kresów. Giełda Historii odc. 31
Sowieci wkroczyli na Kresy 17 września 1939 roku – to fakt, który zna (prawie) każdy. Ale czy wiesz, że przejęcie tych ziem było dokładnie zaplanowane na długo przed tą datą?